Ouderenmishandeling komt vaker voor dan je misschien zou denken en kan ernstige vormen aannemen. In Nederland heeft 1 op de 18 ouderen te maken met mishandeling. Daarom is het belangrijk om te weten hoe je ouderenmishandling kunt herkennen en wat je het best kunt doen als je het signaleert.

Mishandeling is niet alleen lichamelijke mishandeling, maar kan zich op verschillende wijzen voordoen:

Lichamelijke mishandeling – Er kan sprake zijn van bijvoorbeeld slaan, hardhandig beetpakken of vastbinden aan een stoel of bed. Ook het geven van te weinig of te veel medicijnen, bijvoorbeeld slaappillen, is een vorm van lichamelijke mishandeling.

Psychische mishandeling – Hierbij kan sprake zijn van uitschelden, negeren, treiteren, dreigen, vals beschuldigen, beledigen en/of bevelen. De oudere voelt zich bang, boos, verdrietig en kan schuchter, verward en apathisch worden.

Verwaarlozing – Hierbij kan zowel sprake zijn van psychische en lichamelijke verwaarlozing. Van psychische verwaarlozing wordt gesproken als de geestelijke behoeften van de oudere genegeerd wordt, zoals de behoefte aan aandacht, liefde en steun. Lichamelijk verwaarlozing is bijvoorbeeld het onthouden van voeding of lichamelijke zorg.

Seksueel misbruik – Ongewenste seksuele handelingen met of in het bijzijn van de oudere.

Financiële uitbuiting – Hierbij gaat het om wegnemen of profiteren van bezittingen van de oudere. Bijvoorbeeld waardevolle spullen die in bezit worden genomen of verkocht, gedwongen verandering van het testament of ongewenste bemoeienis met geldzaken.

Schending van de rechten – De rechten van ouderen, zoals het recht op vrijheid, privacy en zelfbeschikking worden hierbij ingeperkt. Er kan dan gedacht worden aan het achterhouden van post, bezoekers wegsturen of de oudere het huis niet laten verlaten.

Onmacht

Niet altijd wordt de mishandeling opzettelijk uitgevoerd, soms weten verzorgers niet goed hoe ze met een situatie om moeten gaan. Vooral bij ouderen met dementie is het soms lastig geduldig te blijven en om te gaan met de gevoelens van machteloosheid.

Soms zijn er situaties te bedenken waarbij het risico groter is dat er mishandeling plaatsvindt, bijvoorbeeld als de oudere alleenwonend is, de afhankelijkheid toeneemt of als er in het verleden sprake is geweest van gewelddadige omgang binnen de familie van de oudere. Ook kan het zijn dat de verzorger, vaak mantelzorgers, overbelast zijn en met de beste bedoelingen niet meer naar behoefte de zorg kunnen bieden die noodzakelijk is.

Signalen die kunnen wijzen op mishandeling

Er kunnen zowel bij de ouderen die mishandeld wordt of de pleger signalen zijn die kunnen wijzen op mishandeling. Echter hoeft één of meerder signalen zeker niet te wijzen op daadwerkelijke mishandeling.

Signalen bij ouderen

  • Zichtbaar lichamelijk letsel: blauwe plekken, schrammen, zwellingen, botbreuken, brandplekken, striemen
  • Schrikreactie / angstig bij (onverwachte) aanraking
  • Onsamenhangende verklaringen over verwondingen
  • Ondervoeding / uitdroging
  • Slechte hygiëne / onverzorgd / verwaarloosd uiterlijk
  • Depressieve, angstige indruk
  • Hulp of gesprekken weigeren
  • Krijgt geen gelegenheid om te praten
  • Spullen verdwijnen / onverklaarbaar geldtekort

Signalen bij de pleger

  • Onverschillig of juist overdreven vriendelijke houding
  • Lijkt overbelast / heeft onduidelijke (pijn)klachten / is vaak ziek
  • Schelden / schreeuwen
  • Afhoudend voor hulpverlening voor de oudere
  • Klaagt over de oudere

Wat doe je bij een vermoeden van mishandeling?

Wanneer je het vermoeden hebt dat een oudere in jouw omgeving wordt mishandeld of dat een verzorgende misbruik van een wilsonbekwame oudere maakt, kun je altijd contact opnemen met Veilig Thuis. Dit is een organisatie voor hulp en advies bij huiselijke geweld waaronder ouderenmishandeling valt. Je kunt via dit telefoonnummer: 0800-2000 van Veilig Thuis advies vragen en een melding doen. De hulpverlener luistert naar jouw verhaal en kijkt samen met jou welke stappen er ondernomen moeten worden.

Voor meer informatie over Veilig Thuis: http://www.vooreenveiligthuis.nl/